Βλέπω και μαθαίνω στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Ήταν την περασμένη Κυριακή. Μετά το μεσημέρι. Για ένα φανάρι, ρίχνω την πλάτη αλλιώς στον ήλιο και έτσι αντικρίζω το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. «Καταδικάζεσαι για αμέλεια», προσάπτει στη συνείδηση, τότε, το φάντασμα της Ιστορίας. Πλησιάζω παρόλα αυτά. Είναι ακόμη πιο όμορφη η δύση του ήλιου, από το προαύλιο του Μουσείου, διαπιστώνω. Για να μειώσεις ταχύτητα και να κόψεις κίνηση. Στα σκαλιά, παιδιά σε κύκλο ψιθυρίζουν κοφτά λόγια, σε γαλλικά και αγγλικά. Ένα μικρό έντυπο περιφέρεται στα χέρια τους. «Με τσάκισες», ψέλνει το έντυπο. «Σε διάβασα», του τα έψαλλα κι εγώ αργότερα.

Αυτό το έντυπο, λοιπόν, είναι πληροφοριακό. Και για την ιστορία και για τα εκθέματα του Μουσείου. Μαθαίνεις οπότε εξαρχής, ότι το κτίριο, διατηρητέο μνημείο το ίδιο, θεμελιώθηκε το 1866 σε οικόπεδο που δώρισε η Ελένη Τοσίτσα. Η κατασκευή του βασίστηκε σε σχέδια των αρχιτεκτόνων L.Lange και Π. Κάλκου, ενώ την τελική διαμόρφωση, της πρόσοψης του κτιρίου, επιμελήθηκε ο E. Ziller. Στον ίδιο, βέβαια, είχε ανατεθεί και η επίβλεψη έως το 1889. Τότε, περατώθηκε η δυτική πτέρυγα, αν και η συνολική ολοκλήρωση του Μουσείου έγινε σταδιακά, μέσα στον εικοστό αιώνα, με προσθήκες στην ανατολική πλευρά. Γίνεται ευνόητο, και από το όνομα του Μουσείου, ότι στις αίθουσες προβάλλεται η μακρά εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.

Αυτό που δεν είναι ευνόητο, και παραμένει ασύλληπτο, είναι τι θα επιφέρει η αποσπασματική επαφή με το πνεύμα του παρελθόντος και την κατοικήσιμη ύλη του, το έκθεμα. Δεν προέχει η γνώση, αλλά η αίσθηση. Οπότε και αρχίζω, να κρατώ αποσπασματικές σημειώσεις, όπως για τη λεγόμενη «Δαιδαλική» περίοδο, -από τον 7ο αιώνα προ Χριστού έως το 620π.Χ. περίπου-. Βαπτίστηκε «δαιδαλική», διότι, κατά τη διάρκειά της, το έργο και η δράση του γλύπτη Δαίδαλου συνεισέφεραν σημαντικά, σφυρηλατώντας την ταυτότητά της. Ώστε, στη δαιδαλική περίοδο, τρεις ήταν οι μορφές που απαντώνται: η καθιστή γυναικεία, η όρθια γυναικεία με ποδήρη χιτώνα και εγχάρακτα κοσμήματα, και η γυμνή ανδρική μορφή, ο λεγόμενος «Κούρος».

Μία επίσκεψη, σε ένα μουσείο, σαφώς και δεν αρκεί. Δίνει απλώς ένα στίγμα, ένα φωτεινό ερέθισμα. «Θα τον καθίσουμε τον ήλιο», σίγουρα ναι. Η συνάντηση, με ένα προϊόν του τότε, δίνει κάτι από μαγεία, που έλειπε από την ψυχή. Ή νόμιζες ότι προσωρινά έλειψε, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει να βλέπεις. Για να έχεις τον ήλιο μέσα σου. Να επανέρχεσαι.

Ως τις 30/11 διαρκεί και η έκθεση «Μύρτις», στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Κεντρικό θέμα της είναι η αναπαράσταση του προσώπου ενός κοριτσιού, που έζησε στην Αθήνα, την εποχή του Περικλή. Υπάρχουν πολλά αρνητικά σχόλια, αναρτημένα στο διαδίκτυο, για την ποιότητα του αποτελέσματος. Ήταν κοκκινομάλληδες τότε; Είναι δυνατόν; Ανατρέχοντας και σε ένα άρθρο του Βασίλη Λαμπρόπουλου, για το βαθμό που οι Έλληνες και μερικοί λογοτέχνες ειδικότερα, εν αντιθέσει με τους ξένους, ανέκαθεν βιώνουν, στο φαντασιακό τους, την καταστροφή της Ακρόπολης, διαπιστώνεται το ίδιο και το αυτό, ότι η τυπολατρία, με την οποία δυστυχώς έχει συνδεθεί και ταυτιστεί η παράδοση του κλασικού, δεν αφήνει ελεύθερο το πεδίο, για έμπνευση και δημιουργία. Ώστε, ένα μουσείο να μπορεί και να σημαίνει ως «δημιούργημα» αλλά και «δημιουργός» συνάμα. Βέβαια, γι’ αυτό το σκοπό, θα ήταν προτιμότερο, και οι ενημερωτικές συνοδευτικές επιγραφές να βρίσκονταν σε τέτοια θέση, που να μην αναγκάζεται ο επισκέπτης του μουσείου, να σκύβει για να τις διαβάσει. Και το προσάπτουν, πολλοί επισκέπτες-όχι Έλληνες απαραίτητα-, στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης αυτό, ότι πρέπει να ψάχνουν τα «ψιλά» γράμματα, στις γωνίες, για να πληροφορηθούν σε τι αναφέρεται και αφορά το έκθεμα, που βλέπουν. Τέλος-πάντων, η γκρίνια δεν έχει μαγεία. Μαγεία δίνουμε εμείς στην ιστορία, με το να βλέπουμε, «άχρηστα» πράγματα. Ώστε η Ωραία Ελένη βγήκε από αυγό, καθώς ήταν η ένωση της Νέμεσης και του Δία; Πώς η ομορφιά συνδέεται με την τιμωρία, και πώς ένας βοσκός-ή ο Ερμής, ή και, υποθέτω εγώ, ένας Ερμοβοσκός όπως ο εξόριστος Ερμόδωρος, που μνημονεύεται στον Ηράκλειτο- έδωσε, στη Λήδα και στη Σπάρτη, την Ελένη; Τη Γένεση της Ελένης εικονίζει ένας πελώριος αναθηματικός ερυθρόμορφος κώθων (αρ. 19447). Εκτίθεται στον επάνω όροφο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Το «απόσπασμα» του παρελθόντος, ευτυχώς, εκτίθεται και αναπνέει την ιστορία του. Χωρίς λόγια.

http://www.ascsa.edu.gr/index.php/gennadiusgreek/newsDetails-gr/summary-of-vassilios-lambropoulos-lecture1/


Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Πατησίων 44, Αθήνα
210-82 17724